वि.सं:
नेपाल संवत: ११४५ दिल्लाथ्व पुन्हि - १५
स्वास्थ्य सेवा विभाग (DoHS)
स्वास्थ्य सेवा विभाग (DoHS) को समग्र उद्देश्य नेपालभर पूर्वारोपण, प्रवर्द्धन र उपचारात्मक स्वास्थ्य सेवाहरू प्रदान गर्नु हो। DoHS स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय (MoHP) अन्तर्गतका तीन विभागहरूमध्ये एक हो। DoHS र MoHP को संस्थागत संरचना अनुसार, संस्थागत दृष्टिकोणमा स्वास्थ्य चौकी (HP) आधारभूत स्वास्थ्य सेवाका लागि पहिलो सम्पर्क बिन्दु हो। तर व्यवहारमा, HP स्वयम्सेवी कार्यकर्ताहरू जस्तै परम्परागत धाई (TBAs) र महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका (FCHVs) हरूको सन्दर्भ केन्द्र हो साथै सामुदायिक आधारित गतिविधिहरू जस्तै प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा (PHC) आउटरीच क्लिनिक र खोप कार्यक्रम (EPI) क्लिनिकहरूको स्थल हो। HP भन्दा माथिका प्रत्येक तहहरू HP बाट प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र (PHCC), त्यसपछि जिल्ला, अञ्चल, र क्षेत्रीय अस्पतालहरू हुँदै काठमाडौंका विशेष विशिष्ट उपचार केन्द्रहरू सम्मको सन्दर्भ केन्द्र (referral point) को रूपमा कार्य गर्छन्। यो सन्दर्भ संरचना यस्तो तरिकाले डिजाइन गरिएको छ कि अधिकांश जनसंख्याले आफू बसोबास गर्ने स्थान नजिकै सुलभ मूल्यमा सार्वजनिक स्वास्थ्य सेवा र सामान्य उपचार प्राप्त गर्न सकून्। अर्कोतर्फ, यो प्रणाली केन्द्रदेखि परिधिसम्म भौतिक, आर्थिक, प्राविधिक र अनुगमनात्मक सहयोग उपलब्ध गराउँदै तल्लो तहका लागि सहयोगी संयन्त्रको रूपमा कार्य गर्छ।
कार्यहरूको वर्णन (Description of Tasks)
नेपाल सरकारलाई स्वास्थ्यसम्बन्धी नीतिहरू निर्माण गर्न आवश्यक प्राविधिक सल्लाह प्रदान गर्ने, यस्ता नीतिहरू अनुरूप स्थापना गरिएका स्वास्थ्य संस्थाहरू विकास गर्ने र विस्तार गर्ने।
स्वास्थ्य संस्थाहरूका लागि आवश्यक जनशक्ति निर्धारण गर्ने र छोटो तथा दीर्घकालीन योजनाहरू तयार गरी यस्तो जनशक्ति विकास गर्ने।
औषधि, उपकरण, सामाग्री आदिको क्षेत्रीय स्तरसम्म आपूर्ति सुनिश्चित गर्न यस्ता स्रोतहरूलाई उचित व्यवस्थापन गर्ने।
परिवार स्वास्थ्य, परिवार योजना, बाल स्वास्थ्य, संक्रामक रोग नियन्त्रण, कुपोषण उन्मूलन, एड्स तथा यौन रोग नियन्त्रणजस्ता सार्वजनिक स्वास्थ्यका विभिन्न पक्षहरूसँग सम्बन्धित उद्देश्यगत कार्यक्रमहरू तयार गर्ने वा तिनको तयारी गराउने र अनुमोदित कार्यक्रमहरूको कार्यान्वयनमा सहायता परिचालित गर्ने।
प्राकृतिक विपत्ति र महामारीहरूबाट उत्पन्न हुने समस्याहरूको तत्काल समाधान व्यवस्थापन गर्ने।
स्वास्थ्य सेवा प्रभावकारिता वृद्धि गर्ने तथा सेवा विकास गर्ने उद्देश्यले विदेशी राष्ट्रहरू तथा अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूसँग सम्बन्ध स्थापना गर्ने र सहयोगको क्षेत्र स्पष्ट रूपमा पहिचान गरी स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई विदेशी सहयोग प्राप्त गर्न सहयोग गर्ने।
निजी क्षेत्र, गैरसरकारी संस्था तथा विदेशी संस्थाहरूलाई स्वास्थ्य सेवामा सहभागी हुन प्रोत्साहित गर्ने वातावरण सिर्जना गर्ने, सम्बन्ध र समन्वय कायम गर्ने, नियमित निरीक्षण तथा अनुगमनद्वारा स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तर नियन्त्रण गर्ने।
स्वास्थ्य सेवासम्बन्धी तथ्यांक, विवरण तथा जानकारीहरू प्रणालीबद्ध रूपमा संकलन गर्ने, अद्यावधिक गर्ने र आवश्यकताअनुसार प्रकाशन गर्ने।
अधिकृत द्वितीय श्रेणीसम्मका कर्मचारीहरूको पदस्थापन तोक्ने, अन्तर निर्देशनालय सरुवा गर्ने, विभागीय कारवाही प्रारम्भ गर्ने र पुरस्कार प्रदान गर्ने।
केन्द्रस्तरीय कार्यालय, परियोजनाहरू तथा क्षेत्रीय कार्यालयहरूका लेखा अनियमितताहरू हटाउने।